Кристина Ампева, поранешна текстилна работничка од Штип, денес активно истражува и застапува права на текстилните работнички во помалите градови во Северна Македонија преку здружението „Гласен текстилец“. Пред околу пет години, кога Ампева работела во текстилната индустрија, условите и платите биле значително поразлични. Денеска таа се залага и за зголемување на квалитетот на образованието преку реформи, кои би биле во насока на прилагодување на образовните програми со потребите на пазарот на труд, каде влегува и текстилната индустрија.
„За да имаме поквалитетно образование, потребни се темелни реформи, вклучувајќи имплементација на Болоњскиот процес“, вели Ампева во интервјуто за Институтот БИРС, која се објавува на неколку партнерски медиуми на организацијата. „Целта на европскиот образовен систем е усогласување на националните образовни политики, што за Северна Македонија значи подобрување на квалитетот на наставата и развој на знаења и вештини потребни за дигиталната, социјалната и зелената транзиција.“
Според неа, еден од начините за активно вклучување во овој процес е преку европските образовни програми, кои овозможуваат студентска размена и развој на практични вештини.
„Клучно е нашите образовни институции да се вклучат во европските мрежи и да поттикнат поголем интерес кај младите за учество во програми за размена“, нагласува таа.
Ампева исто така смета дека создавањето на подобри услови за истражувачка работа во академските институции е од суштинско значење. „Инвестирањето во научен материјал и ресурси ќе им овозможи на студентите подобри можности за истражување и градење кариера во својата област“, заклучува таа.
Во процесот на преговори за членство во ЕУ е и Кластер 3, кој содржи поглавја кои се однесуваат на неопходните реформи за хармонизација на нашиот со европскиот образовен систем. Што може вие да направите во овој правец?
Kристина Ампева: Сметам дека за да имаме подобро и поквалитетно образовние потребни се реформи во образовението, имплементација на Болоњскиот процес и други неопходни чекори за да се постигне и поттикне развој во државата. Една од главните цели на Европскиот образовен систем е усогласување на националните образовни политики на земјите членки, а во случајот на Република Северна Македонија, тоа е дел од поглавјата за преговори за членство. Целта на ова усогласување е постигнување заеднички цели, односно обезбедување квалитетно образование – образование што ќе нуди конкурентни знаења, вештини и вредности за ефикасно справување со европските предизвици, главно во областите на дигитализацијата, социјалната и зелената транзиција. Можеме да кажеме дека европските предизвици се и наши идни предизвици, па затоа нашата образовна понуда треба да се направи во согласност со истите параметри. Начинот на кој и ние активно би се вклучиле во овие процеси е преку европските образовни програми, кои имаат за цел приближување и зајакнување на интеринституционалната соработка.Овде ќе споменам неколку од најпопуларните образовни програми, како што е Еразмус+ за размена меѓу студентите а со тоа и стекнување на подобри и понапредни знаења и практични вештини на младите луѓе. Исто така, постојат и многу образовни програми за развој на капацитетите на институциите со цел справување со идните предизвици. Она што е клучно да се направи е поголема вклученост на нашите образовни институции во образовните мрежи и соработка со образовните институции од Европа, како и поттикнување на интересот кај младите за учество во образовни програми за размена. Исто така, од големо значење е создавање околина погодна за истражувачка работа во академските средини, преку инвестирање и набавување на достапен материјал се со цел студентите од сите факултети да имаат подобра можност за истражување и градење на капацитети и кариера во својата област.
Како да се убедат властите и јавноста за потребата од интерсекторската методологија на пристапување, со посебен фокус на темелните вредности како право на студирање, право на работа и право на добра администрација?
Kристина Ампева: Само преку вистинска соработка меѓу јавноста и властите може да се постигне целта за интерсекторската методологија на пристапување со посебен акцент на темелните вредности како правото на студирање, правото на работа и правото на добра администрација. Можам слободно да кажам дека сите образовни политики, како и останатите политики на ниво на ЕУ, се креираат само со вистинска соработка меѓу засегнатите страни. Мора да се поттикне подобра соработка и да постои слух кај креаторите на политики за потребите на граѓаните, на приватниот сектор, на младите луѓе, институциите и сите други општествени чинители. Од друга страна, образовните институции треба да имаат активна улога во унапредувањето на оваа соработка преку взаемна колаборација со сите општествени актери. Мора да тргнеме од тоа дека инклузивноста и соработката носат резултати. Исто така мора да се спомене и клучната улога на невладиниот сектор во градењето и јакнењето на капацитетите на младите луѓе во државата. Овој пристап поттикнува заедничко делување кон решавање на проблемите и предизвиците.
Дали Процесот од Болоња се спроведува како што треба и колку ја нуди основната негова вредност – мобилност?
Kристина Ампева: Во однос на Процесот од Болоња би додала дека секоја трансформација бара добро осмислен план и одреден период за подобра имплементација и Болоњскиот процес. Болоњскиот Процес не вклучува само мобилност туку и промена во начинот на учење и предавање. Преку практични методи ќе се подобри и начинот на пишување на трудови од страна на студентите како и истражувачката дејност ќе се подобри при пишување на дипломски, магистерски и докторски трудови. Преку ваков пристап, студентите ќе се стекнат со знаење и ќе развијат подобри вештини за истражување и учење.
Како ќе ја подигнете свеста на стручната и пошироката јавност за важноста на Болоњскиот процес?
Kристина Ампева: Болоњскиот процес во Европа е застапен на секаде, и ние како држава не смееме да дозволиме да заостанеме во неговата имплементација. Затоа, за да се подигне свеста на стручната и целокупната јавност, потребно е постојано да се поттикнуваат дебати кои кај граѓаните ќе поттикнат едно критичко размислување со што преку јавни настани,дебати и трибини организирани на оваа тема ќе дебатираме за важноста на Болоњскиот процес и што тој претставува.
Ние имаме околу илјади граѓани кои активно бараат работа, но од друга страна има недостаток на кадар за над 10 илјади слободни работни места. Дали нашиот образовен систем одговара на потребите на пазарот на труд?
Kристина Ампева: Сметам дека не одговара бидејќи нашиот образовен систем треба да создава кадри во согласност со потребите на пазарот на трудот. Сметам дека имаме презаситеност на кадри во некои области, додека пак во други области постои недостаток на кадри за одредени работни места. Токму ова доведува до дисбаланс на потребите на пазарот на труд бидејќи за некои области имаме презаситеност со кадри додека пак во некои недостаток на кадри. Немаме стратегија за тоа со што располагаме, што ни треба, како ќе се движи бизнисот и економијата па соодветно да се прави план за образованието и тоа што ни треба како приватен сектор.
Земјата одвојува помалку од 1% од БДП за наука и иновативен развој. Како се одразува оваа во поглед на целокупниот развој?
Kристина Ампева: Не се одразува никако. Доколку немаме доволно и квалитетно инвестирање во истражувањето, во наука и иновации , не можеме да очекуваме дека ќе имаме развој во било која сфера. За пример, во Шведска имаме град по име Борос и текстилни училишта, истражувачки центар и хаб каде на пример имаме планирање за иднината на текстилната индустрија, зелена агенда и рециклирање на текстилниот отпад и нов живот за едно парче материјал. Од текстил се прави стент или други медицински помагала и се гледа широката примена и економската исплатливост во тој сектор, но со цел оддржлива мода. Но сериозно се инвестира и од страна на државата, и од општината но и од приватниот сектор за да функционираат тие образовни програми, иновации и воопшто иднината на секторот. Ние сме декади назад од тоа. Но затоа можеме да ги гледаме тие позитивни примери, да работиме заеднички и се стремиме макар да се доближиме. За да се постигне подобра ефикасност во поглед на целокупниот развој во полето на науката и иновативниот развој, иако сме мала држава,сметам дека со подобрување и јакнење на капацитетите и вложување на ресурси за поквалитетно образование, ние ќе можеме да очекуваме напредок и во овие полиња.
Текстот е работен во рамки на проектот „Застапување за инклузивен развој“, финансиски поддржан од Владата на Швајцарија преку програмата Цивика мобилитас.
Содржината на овој текст е единствена одговорност на Форум за разумни политики, ИОХН и БИРС и на ниту еден начин не може да се смета дека ги одразува гледиштата на Владата на Швајцарија, Цивика мобилитас, или организациите што ја спроведуваат.
Извор: Inbox7